آزمایش اسپرم چگونه است؟
بسیاری از زوج‌های جوان یا در مرز سن باروری در فرایند درمان ناباروری، تست یا آزمایش اسپرم را تجربه می‌کنند.
بسیاری از آقایان می‌خواهند قبل از مراجعه به آزمایشگاه، از جزئیات این آزمایش و نحوه تشخیص سلامت مایع جنسی مردان با خبر شوند. در این مقاله با ما همراه باشید تا همه چیز را درباره آزمایش اسپرم و آنالیز مایع منی مرور کنیم.
آنالیز مایع منی که سمینوگرام یا اسپرمیوگرام نیز نامیده می‌شود، ویژگی‌های خاصی از منی مرد و اسپرم موجود در آن را ارزیابی می‌کند. این برای کمک به ارزیابی باروری مردان انجام می‌شود، چه برای کسانی که به دنبال بارداری هستند و چه افرادی که موفقیت وازکتومی را تأیید می‌کنند.
آزمایش اسپرموگرام اولین آزمایشی است که از مرد خواسته می‌شود تا نمونه منی را در یک ظرف استریل تهیه کند. این آزمایش اطلاعات زیادی در مورد کمیت و کیفیت مایع منی و اسپرم در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
مواردی که زیر ذره بین است
در نمونه آزمایش اسپرم موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- حجم مایع منی
- تعداد کل اسپرم در نمونه مایع منی
- تعداد اسپرم در هر میلی لیتر منی
- میزان اسپرم‌های در حال حرکت
- میزان اسپرم‌های با شکل طبیعی
آزمایشگاه‌های مختلف در سطح کشور و حتی شهر تبریز ممکن است روش‌های متفاوتی داشته باشند. برای تهیه نمونه در دو روز متفاوت با فاصله بیش از دو ماه، احتمالاً باید دو بار مراجعه کنید، زیرا نمونه‌های مایع منی یک مرد می‌تواند در زمان‌های مختلف متفاوت باشد. انجام دو بار آزمایش باعث می‌شود که احتمال اشتباه کم شود. لازم به ذکر است برای انجام این آزمایش لازم است که 2 تا 7 روز انزال انجام نشود.
برخی از آزمایشگاه‌ها نیز با توجه به نوع دستگاه مستقر در آزمایشگاه تنها یک بار مراجعه فرد را توصیه می‌کنند.
سه موضوع مهم در زیر میکروسکوپ به صورت ظاهری مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- حرکت درست اسپرم که باید رو به جلو باشد
- شکل ظاهری اسپرم که باید استاندارد باشد
- تعداد اسپرم که نباید از حد طبیعی کمتر باشد
در کنار آزمایش اسپرم، اندازه گیری هورمون مردانه نیز اهمیت دارد. هورمون‌ها، تولید اسپرم را کنترل می‌کنند همچنین هورمون‌ها در مردان تمایل و توانایی انجام رابطه جنسی ایجاد می‌کنند. میزان کم یا زیاد این هورمون‌ها می‌تواند در تولید اسپرم یا در رابطه جنسی اختلال ایجاد کنند. دو هورمون مهم برای تولید مثل، FSH و تستوسترون هستند.
در صورت وجود مشکل، پزشک ممکن است سایر هورمون‌ها، از جمله LH ، استرادیول و پرولاکتین را بررسی کند.
علت عفونی بودن مایع منی
منظور از عفونت منی، تعداد بالای باکتری در هر میلی لیتر آن است که با علائمی همچون تعداد زیاد گلبول‌های سفید (بیش از ۱ میلیون در میلی لیتر) تشخیص داده می‌شود. بنابراین با کشت نمونه‌ای از مایع منی در آزمایشگاه، امکان شناسایی نوع باکتری عفونی هم فراهم می‌شود.
آنالیز مایع منی یک فرایند آزمایشگاهی است که تعداد، تحرک، مورفولوژی و موارد دیگر اسپرم را ارزیابی می‌کند. این می‌تواند یک آزمایش باروری در مردان باشد یا تایید کند که وازکتومی موفقیت آمیز بوده است. نتایج غیر طبیعی اغلب به این معنی است که آزمایش‌های بیشتری لازم است.
در آزمایش اسپرم Semen Analysis لازم است که تمامی اطلاعات ضروری فرد شامل بیماری های مقاربتی، مشکلات ریوی، نارسایی کلیه، بیماری های کبدی مزمن، عفونت های تنفسی، فشار خون بالا، دیابت، تیروئید، عادات ناسالم مثل مصرف سیگار، شرایط نامطلوب شغلی و… در اختیار پزشک قرار بگیرد.
آزمایش اسپرم در منزل
بسیاری از آزمایشگاه‌های بزرگ و تخصصی در شهرهای تهران و تبریز چنین روشی را هرگز توصیه نمی‌کنند.
در هر حال باید دانست که این تست، تنها تعداد اسپرم ها را مشخص می کند و توانایی تعیین نوع حرکت و شکل اسپرم ها را ندارد. در واقع، کمتر بودن تعداد اسپرم ها از مقدار ۲۰ میلیون در میلی لیتر، علامت ناباروری است؛ اما احتمال خطا نیز در آزمایش های خانگی وجود دارد.
استفاده از یک نوار تست برای تعیین تعداد اسپرم ها، اولین روش خانگی آزمایش اسپرم است که ضمن بررسی پروتئین خاصی، غلظت آن را در مایع منی مشخص می‌کند.
تفسیر آزمایش اسپرم
بیشتر از ۵۰ درصد از اسپرم ها باید تا یک ساعت پس از خارج شدن تحرک داشته باشند.
در صورتی که شکل اسپرم به میزان بیش از ۵% نرمال باشد، اسپرم خوبی جهت باروری به حساب می‌آید.
PH نرمال بین ۷.۲ و ۷.۸ است. PH بالاتر از ۸ نشان دهنده عفونت است و PH کمتر از ۷، نشان از آلودگی یا انسداد مجاری منی در بردارد.
یک نمونه آزمایش اسپرم نرمال می‌بایست حجمی معادل ۲ الی ۵ سی‌سی داشته باشد.
وجود حداقل ۱۵ تا ۲۰ میلیون اسپرم در هر سی‌سی نمونه در کل پروسه آزمایش، یکی از شرایط نمونه آزمایش اسپرم نرمال به شمار می‌رود.
مایع منی در ابتدا غلیظ است. این مایع در حالت نرمال، پس از ۲۰ دقیقه به مایعی با غلظت کم تبدیل می شود که این تغییر باعث افزایش تحرک اسپرم خواهد شد.
در خصوص ظاهر نیز باید بدانید که مایع منی در حالت نرمال، سفید و یا خاکستری می باشد. زردی مایع اسپرم به علت عوارض جانبی دارو بوده و رنگ قهوه ای اسپرم به علت وجود خون در مایع منی است.
موارد اثر گذار روی نتیجه آزمایش اسپرم
برخی موارد و عوامل بر روی نتیجه آزمایش اسپرم تاثیر دارند که عبارتند از:
- گذراندن یک دوره شیمی‌درمانی
- مصرف داروهایی برای درمان پروستات بزرگ، ریزش مو و سوزش معده
- فشار خون بالا و مصرف داروهای فشار خون
- استفاده طولانی‌مدت از استروئید
- مصرف مکمل‌های تستوسترون، داروهای ضدالتهاب و ضد قارچ
آزواسپرمی چیست؟
فقدان اسپرم در اثر عواملی همچون واریکوسل، ورم بیضه، پرتودرمانی، سندرم کلاین فلتر و حتی بیماری اوریون به وجود می‌آید.
برای آن که بدانیم یک مرد با قدرت مناسب باروری هستیم باید به موارد زیر توجه داشته باشیم و در صورت صلاحدید پزشک انجامشان بدهیم:
- سونوگرافی اسکروتوم
- سونوگرافی ترانس رکتال
- آزمایش هورمونی
- آزمایش ادرار پس از انزال
- آزمایش‌های ژنتیکی
- بیوپسی بیضه
- تست های تخصصی عملکرد اسپرم
سخن پایانی
آزمایشگاه حیات تبریز در سال ۱۳۹۹ با هدف ارائه خدمات تشخیصی روتین، تخصصی و فوق تخصصی به بیماران و پزشکان توسط سرکار خانم دکتر فاطمه محمد زاده متخصص بیوشیمی بالینی تاسیس شد. این آزمایشگاه با هدف کمک به بیماران و راه اندازی تمامی آزمایش ها و خدمات مورد نیاز آنان جهت تشخیص و درمان به موقع آنان و ارتقای سطح کیفیت زندگی ایشان در حد امکان شکل گرفته است.
برای انجام آزمایش‌های تخصصی با مشاوران این آزمایشگاه در تماس باشید.