کبد چرب، بیماری خاموش
کبد چرب بدون تردید یکی از بیماری‌های در کمین نشسته نسل تازه است. بسیاری از پزشکان قدیمی، دیابت را مادر همه مریضی‌ها می‌دانند اما برخی متخصصین تغذیه کبد چرب را در صدر جدول بیماری‌های خطرناک و خاموش قرار می‌دهند.
بیماری که شناخت علائم و ویژگی‌های آن ساده نیست و گاهی برای درمانش دیر می‌شود!
بدون تردید یکی از بیماری‌های شایع در جهان بیماری کبد چرب است.
كبد چرب از بیماری‌های قرن ۲۱ به شمار می‌آید كه در اثر رسوب و تجمع بیش از حد چربی در بافت كبد ایجاد می‌شود.
در نتیجه، اختلالاتی در فعالیت طبیعی كبد به وجود می‌آورد كه باعث نارسایی كبدی می‌شود. اگر بافت چربي بیش از ۱۰ درصد وزن کبد را تشکیل داد؛ به آن کبد، کبد چرب می‌گویند.
باید بدانید كه درمان دارویی قطعی نیز برای آن وجود ندارد. بیماری کبد چرب مشکلی است که معمولا با مصرف الکل همراه است اما چیزی که در حال حاضر مورد توجه است بیمار کبد چرب غیر الکلی است.
همانطور که از نام این بیماری مشخص است، دلیل این نوع کبد چرب مواردی غیر از مصرف الکل است.
بسیاری از مردم هیچ نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهند و به همین دلیل است که کبد چرب غیر الکلی را بیماری خاموش می‌نامند.
ادعاهای بی اساس و غیر علمی
تقریبا از هر ۵ مورد، یکی پیشرفت کرده و حالت التهابی تر بیماری کبد را به خود می‌گیرد که استاتوهپاتیت غیر الکلی نام دارد. استاتوهپاتیت می‌تواند تبدیل به سیروز و متاسفانه سرطان کبد شود.
وقتی درباره کبد چرب در اینترنت جستجو می‌کنید با ادعاهایی رو به رو می‌شوید که هیچ اساس علمی ندارند. از ادعاهای شایع این است که شربت ذرت با فروکتوز بالا، دشمن درجه یک کبد است. شربت ذرت با فروکتوز بالا هرگز به تنهایی عامل اصلی کبد چرب غیر الکلی نیست. پژوهش ها ثابت کرده‌اند کاهش مصرف نوشابه و قندهای اضافه به سلامت کبد کمک می‌کند.
از دیگر ادعاها این است که زردچوبه، قهوه ، سیر، چای سبز، زنجبیل و شکلات تلخ التهاب کبد را کاهش می‌دهند اما شواهدی که نشان دهد چنین موضوعی حقیقت دارد بسیار ضعیف است.
کبد چرب چگونه ایجاد می‌شود؟
كبد چرب به دلیل كم‌تحركی، افزایش وزن و استفاده از غذاهای پركالری، كم‌فیبر و غذاهای آماده با سس فراوان ایجاد می‌شود. از طرفی داشتن حداقل فعالیت‌های فیزیكی و اضافه‌وزن متاسفانه سبب افزایش شدت و همه گیری این بیماری شده است.
در حال حاضر ۳۰ تا ۴۰ درصد بیمارانی كه به متخصصان مراجعه می‌كنند به نحوی كبد چرب در آنها دیده می‌شود.
درگیری كبدی از جمله مضرات مصرف مواد غذایی نامناسب و عدم فعالیت فیزیكی با گسترش زندگی ماشینی امروز است و با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد.
عوامل و گروه‌های در خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی:
- افراد مبتلا به بیماری دیابت کنترل نشده
- افراد چاق
- افراد با چربی و فشارخون بالا
- افراد دارای چربی شکم اضافی
- افرادی که مصرف افراطی داروهایی همچون آسپرین و تتراسایکلین و استامینوفن دارند
انواع کبد چرب:
- بیماری کبد چرب الکلی (ALD)
- بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
- استاتو هپاتیت غیرالکلیNASH و استاتوهپاتیت الکلی
کبد چرب بارداری چیست؟
هرچند این نوع از کبد چرب خیلی نادر بوده، با این حال جمع شدن چربی در هنگام بارداری می‌تواند خطراتی جدی هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد. این بیماری می‌تواند باعث نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، عفونت شدید یا خون‌ریزی شود.
هرچند دلیل این بیماری کاملاً شناخته نشده اما دانشمندان معتقدند این بیماری با هورمون‌های این دوران در ارتباط است. علایم این بیماری در سه ماه سوم رخ داده و شامل حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی و کسالت عمومی است.
زنان باردار باید آزمایش‌های لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند، اکثر زنان پس از زایمان شروع به تجربه آرام بهبودی می‌کنند.
تفاوت گرید 1 کبد چرب با سایر گریدها
کبد چرب به ۴ گرید یا درجه از نظر میزان پیشرفت دسته‌بندی می‌شود.
- گرید ۱ کبد چرب: ساده‌ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت‌های روزانه و تغذیه سالم کاملا برطرف می‌شود.
- گرید ۲ کبد چرب : در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.
- گرید ۳ کبد چرب: تنها با بهبود سبک زندگی قابل درمان خواهد بود. ورزش، تغذیه مناسب (کاهش مصرف انواع گوشت، فست فودها، چربی ها و غذاهای چرب و…) کاهش استرس و دیگر موارد. البته این هشداری است برای افراد دارای کبد چرب گرید ۲و1 هستندکه در درمان بیماری خود سهل انگاری می‌کنند.
- در نهایت گرید ۴ کبد چرب: که به سیروز کبدی معروف است، در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری متاسفانه پیوند کبد برای فرد احتیاج می‌شود.
چه آزمایشی برای کبد چرب تجویز می‌شود
اکثر مبتلایان دارای علامت نیستند، گاهی فرد از درد شکم در ناحیه کبد احساس درد و پُری می‌کند و به ندرت احساس ناراحتی در قسمت فوقانی و راست شکم و خستگی وجود دارد. گاهی به دنبال بررسی‌های اتفاقی آزمایشگاهی کشف می‌شود.
در بررسی‌های معمولی، آنزیم‌های کبدی افزایش یافته‌اند و در صورت شک به این اختلال اقدام‌های بعدی برای کشف علت زمینه‌ای و بررسی سایر علل بیماری کبدی ضروری است. آزمایش‌های لازم برای قند و چربی‌های خون و همچنین برای ویروس‌های هپاتیتی ضروری است.
با مطالعات تصویربرداری مانند سونوگرافی، تجمع چربی در کبد نشان داده می‌شود. همچنین به تازگی آزمایش فیبروتست به منظور بررسی میزان فیبروز انجام می‌شود.
گاهی نمونه برداری انجام نمی‌شود و بیمار به مدت ۶ ماه تا یک سال از نزدیک زیر نظر گرفته می‌شود تا طبیعی شدن آنزیم‌های کبدی به دنبال درمان اختلالات زمینه‌ساز اثبات شود.
در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب پس از آزمایش خون، که نشانگر افزایش آنزیم های کبدی است، تشخیص داده می شود.
به عنوان مثال، پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی صادر کند.
این آزمایشات ممکن است در صورت بروز علائم یا نشانه های بیماری کبدی و علائم کبد چرب توصیه شود و یا ممکن است به عنوان بخشی از تست های خونی معمول صورت گیرد.
التهاب کبد
بالا بودن آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از علل التهاب کبد است، اما این تنها دلیل نیست.
اگر نتیجه آزمایش بالا بودن آنزیم های کبدی مثبت باشد، احتمالاً پزشک برای شناسایی علت التهاب انجام آزمایش های بیشتری را تجویز کند.
علائم مهم کبد چرب
همان طور که گفته شد در بسیاری از موارد، بیماری علائم قابل توجهی را ایجاد نمی‌کند. البته در صورت بروز باعث احساس خستگی و یا درد در سمت راست بالای شکم می‌شود.
برخی از مبتلایان به بیماری عوارضی از جمله زخم کبد و یا در موارد شدیدتر به سیروز کبدی مبتلا می‌شوند.
سیروز ممکن است باعث بروز علائمی شود از جمله:
گیجی، ضعف، خستگی، تورم پاها، درد شکم، تورم شکم، خون دماغ، کاهش وزن، پوست خارش دار، از دست دادن اشتها، زرد شدن پوست و چشم، بزرگ شدن پستان در مردان، رگ‌های شبیه به شبکه‌های عنکبوتی در زیر پوست، فراموش نکنیم که سیروز یک بیماری بالقوه خطرناک است.
اگر شما دچار خستگی، کاهش اشتها یا سایر علائم غیر قابل توضیح هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید و یا از خدمات آنلاین ما بهره ببرید.
برای درمان کبد چرب اگر به پزشک مراجعه کنید قطعاً اولین توصیه‌ها به شما، اصلاح سبک زندگی و داشتن تحرکت خواهد بود. دقیقاً مواردی که با عدم رعایت آنها، کبد چرب ایجاد شده است!
شاید برایتان جالب باشد که بدانید دلایل اصلی بروز کبد چرب همچنان مشخص نیست اما می‌توان آن را به چاقی، رژیم غذایی سرشار از قندهای فرآوری شده، تری‌گلیسیرید بالا، مصرف الکل، مصرف زیاد غذاهای چرب، فعالیت کم بدنی، کاهش وزن ناگهانی، عوارض مصرف بعضی از دارو‌ها و عوامل ژنتیکی ربط داد.
کبد چرب، بیماری خاموش قرن بیست و یکم است که متاسفانه همچنان درمان قطعی و راه تشخیص قطعی در منظر سازمان غذا و دارو ندارد. با این حال با انجام آزمایش‌های تخصصی به خصوص در شرایط کنونی به صورت انلاین و در محل می‌توان با این بیماری موذی و خاموش مقابله و مبارزه کرد.
کبد چرب را جدی بگیرید!