سرطان معده
سرطان معده بدون تردید یکی از خطرناک ترین انواع سرطان است که در یک دهه اخیر بسیاری از مبتلایان در سراسر جهان را درگیر کرده است.
وقتی سلولهای نافرمان روی پوشش داخلی معده تجمع کرده و شروع به وخامت و توده‌سازی کنند، بدون شک سرطان معده شکل گرفته است.
در این مقاله با شما درباره علت سرطان معده، نشانه‌های سرطان معده و راه‌های پیشگیری و درمان احتمالی این بیماری خواهیم گفت.
نشانه‌های اولیه این بیماری شامل مواردی به شرح زیر است:
- سوزش معده
- درد ناحیه بالای شکم
- تهوع
- بی‌اشتهایی
نشانه‌های بعدی عبارتند از: کاهش وزن، زردی پوست، استفراغ، مشکل بلع غذا و مشاهده خون در مدفوع.
این نوع از سرطان متاسفانه ممکن است گسترش پیدا کرده و از معده به دیگر اعضای بدن، به خصوص کبد، ریه‌ها، استخوان، دیواره شکم و گره‌های لنفاوی سرایت کند.
معمول‌ترین عامل این سرطان عفونت به وسیله باکتری هلیکوباکتر پیلوری است که دلیل بیش از ۶۰ درصد از موارد ابتلای بیماری محسوب می‌شود.
تشخیص این بیماری معمولا به وسیله بافت‌برداری هنگام آندوسکوپی انجام می‌شود.
معمولا در ادامه، تصویربرداری پزشکی صورت می‌گیرد تا مشخص شود که آیا بیماری به بخش‌های دیگر بدن سرایت کرده است یا خیر. رژیم غذایی مدیترانه‌ای و همین‌طور ترک سیگار خطر این نوع سرطان را کاهش می‌دهد.
شواهد اولیه‌ای وجود دارد که درمان باکتری هلیکوباکتر پیلوری ابتلا به بیماری را در آینده کم می‌کند.
شیوع این بیماری در مردان دو برابر زنان است و چهارمین سرطان شایع در جهان محسوب می‌شود.
این سرطان در افرادی با گروه خونی A شایعتر است.
پسماندها یا بقایای سلولهای جنینی در مری و یک سوم فوقانی معده عاملی برای ابتلا به سرطان معده است. بقایای سلولهای جنینی قابلیت سرطانی شدن را دارند که با بررسی‌ها و تست‌های تشخیصی معمول، رادیوگرافی و سی.تی. اسکن قابل شناسایی نیستند.
تشخیص و درمان به موقع
وجود هلیکوباکترپیلوری و استعداد ابتلاء فرد به سرطان معده از فرضیات موجود در دنیای پزشکی است.
حال آنکه افزایش اسید معده، «استعمال دخانیات»، مصرف غذاهای نمک سود شده و دودی، افزایش مصرف غذاهای سرخ کردنی همگی از عوامل پرخطر برای ابتلاء به سرطان معده هستند.
در زخمهای معده احتمال سرطانی شدن سلول‌ها وجود دارد.
چنانچه زخم معده ای پس از ۳ ماه دارو درمانی به درمان پاسخ ندهد، نشانه و اندیکاسیونی برای جراحی معده است.
به طور کلی، سرطان معده gastric cancer به شرایطی گفته می شود که سلولهای سرطان روی پوشش داخلی معده ایجاد شده باشند.
توجه داشته باشید که بیماری در مراحل اولیه هیچ علامت بالینی ندارد
به طور کلی علائم سرطان معده عبارتند از:
- سوزش معده
- درد در ناحیه بالای شکم و احساس سنگینی در ناحیه بالای شکم
- دشواری در بلع (ديسفاژي) به ویژه در تومورهاي ناحيه ابتدايي معده
- احساس پر بودن معده همراه با درد، قبل از سیر شدن در غذا خوردن
- تهوع، بی اشتهایی ، کاهش وزن و زردی پوست
- وجود خون در مدفوع و مدفوع سیاه رنگ
- استفراغ خونی بويژه هنگامي كه تومور در ناحيه انتهايي معده قرار دارد
- كشف توده شكمي قابل لمس که در اغلب موارد نشان دهنده رشد طولاني مدت و انتشار موضعي تومور است
- كم خوني، فقر آهن در مردها و خون مخفي در مدفوع
شمال غرب، پرخطرترین منطقه ایران در میزان بروز سرطان معده است و پس از آن مناطق شمال، غرب، شرق، جنوب و مرکز ایران دارای بیشترین تا کمترین میزان بروز سرطان معده هستند.
اردبیل، زنجان، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و خراسان رضوی را می‌توان شش منطقه بسیار پرخطر ایران در میزان بروز سرطان معده نام برد.
شیوع این سرطان ناشی از فرآیند ایجاد بافت سرطانی در معده، چند مرحله دارد و جز بیماری‌های چند عاملی دسته‌بندی می‌شود.
دلیل آن هم ایجاد سرطان بر اثر وجود عوامل عفونی، محیطی و ژنتیکی در افراد است.
سن شیوع و افزایش شیب بیماری، از 60 سال به بالاست. بیشترین سنین بروز سرطان معده در مردان و زنان ایرانی به ترتیب «60 – 64» و « 65 – 69 » سال است.
علل ابتلا به سرطان معده
- زخم هاي معده و برخي پوليپ ها (پوليپ هايي كه استعداد بدخيمي دارند)
- گاستريت آتروفيك ( بيماري كه در خلال آن جدار معده دچار تحليل مي شود)
- جراحي معده در گذشته ( برداشتن قسمت انتهاي معده)
- كاهش اسيديته معده
- مصرف طولاني غلظت بالايي از نيترات ها در غذاهاي دودي، خشك و نمك سود
- استفاده از رژیم های غذایی پرنمک و شور
- مصرف سیگار، قلیان، تریاک
- مصرف زیاد گوشت قرمز بویژه گوشت کباب شده
- مصرف زیاد خامه پرچرب
- مصرف نوشیدنی های داغ و از جمله چای داغ که در مناطق شمالی کشور بسیار رایج است
- سابقه خانوادگی
انواع سرطان معده
برخی از انواع شایع و غیرشایع سرطان معده:
آدنوكارسینوم (Gastric adenocarcinoma)
شایع‌ترین نوع از سرطان معده، آدنوكارسینوم است و خود به دو زیر شاخه روده‌ای و منتشر تقسیم می‌شود. آدنوکارسینوم روده‌ای معمولا از آن بخشی از معده که در نزدیکی روده کوچک قرار دارد، آغاز می‌شود و بیشتر افراد بالای 80 سال را درگیر می‌کند.
تومور استرومال گوارشی (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST))
این نوع از سرطان معده غیر شایع است. سلولهای بینابینی کاجال که مسئول تنظیم انقباضات روده‌ای هستند، به عنوان نقطه آغازین این نوع از سرطان معده شناخته می‌شوند.
ﻟﯿﻮﻣﯿﻮﺳﺎرﮐﻮم (Gastrointestinal Leiomyosarcoma)
این نوع از سرطان معده غیر شایع است و به ندرت به درون گره‌های لنفی انتشار پیدا می‌کند. این نوع از بیماری از ماهیچه‌های صاف لایه ماهیچه‌ای معده یا از بافت لامیناپروپریا که خود بخشی از لایه مخاطی معده است، آغاز می‌شود.
کارسینویید (Gastrointestinal Carcinoid)
این نوع از سرطان معده غیر شایع است، سرطان کارسینویید از لایه مخاطی معده در قسمت جسم و طاق معده شروع می‌شود. امکان انتشار یا متاستاز این گونه از سرطان معده به دیگر اندام‌ها کم است.
لنفوما (Gastrointestinal lymphoma)
این نوع از سرطان معده غیر شایع است، معمولاً معده را درگیر می‌کند، سرطان لنفوما در عین حال می‌تواند در هر بخش دیگری از لوله گوارشی هم به وجود آید.
روشهای تشخیص سرطان معده:
آندوسکوپی و نمونه برداری (بیوپسی)
رادیوگرافی با ماده حاجب (باریوم)
پیشگیری از سرطان معده:
- اصلاح سبک زندگی و پرهیز از عوامل خطر یاد شده در رژیم غذایی موثر در بروز سرطان معده
- مصرف مداوم میوه و سبزیجات تازه در وعده های چندگانه طی شبانه روز
- تاثیر مصرف روزانه یک عدد قرص آسپرین 80 میلی گرم با تجویز پزشک، برای مردان بالای 40 سال و زنان بالای 50 سال
در این میان اندوسکوپی دوره‌ای و ریشه کنی میکروب هلیکوباکتر پیلوری در افرادی که بستگان درجه اول آنها از سرطان معده فوت کرده‌اند بسیار اهمیت دارد.
به طور کلی سرطان معده با یک یا چند مورد زیر درمان می‌شود و یا وضعیت بهتری پیدا می‌کند:
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- عمل جراحی
- ایمونوتراپی، مانند واکسن و دارو