سرطان روده
سرطان روده یکی از سرطان‌های شایع در کشورهای مختلف دنیا است. این نوع از سرطان بیش از سایر اعضای خانواده خود، قابل پیشگیری و کنترل است.این بیماری سخت و آزاردهنده، معمولا با یک روبان آبی رنگ مشخص می‌شود و نماد جهانی آن کمی از نوع معروفش در دیابت پررنگ‌تر است.یک علامت نگران کننده و نماد یک بیماری تا حدودی پنهان که اگر به موقع شناسایی نشود، بسیار خطرناک خواهد بود. سرطان روده در کمین همه انسان‌ها با سبک زندگی اشتباه نشسته است.
فرقی ندارد این بیمار مبتلا در خاور میانه زندگی می‌کند و یا در آمریکای شمالی، مهم سبک زندگی، ضریب ورزش و تغذیه فرد است.این سرطان که البته هم در روده بزرگ و هم در روده کوچک مورد بررسی قرار می‌گیرد با نام‌های سرطان کولون یا سرطان رکتوم مشهور است.
نافرمانی یک توده سلولی
در عمل، سرطان روده به رشد سلول‌های سرطانی در کولون یا رکتوم (بخشی از روده بزرگ) گفته می‌شود.این درست زمانی است که بخشی از سلول‌های دیواره روده دست به نافرمانی زده و توده نافرمان کم کم به سمت انتشار ویژگی خود در سراسر بدن پیش می‌رود.به بیانی دیگر این بیماری به دلیل رشد غیرطبیعی سلول‌ها اتفاق می‌افتد که می‌توانند به بافت‌های دیگر بدن حمله کنند (متاستاز) یا در آنها تکثیر داشته باشند.خیلی از مردم به دنبال نشانه‌ها و علائم این سرطان نگران کننده هستند در حالی که بهتر است تا دیر نشده به فکر پیشگیری از این بیماری باشیم.بهترین راه جلوگیری و پیشگیری از ابتلا به سرطان روده، اصلاح سبک زندگی است.
نشانه‌ها و علائم سرطان روده
نشانه‌ها و علائم این بیماری می‌تواند شامل مواردی همچون خون در مدفوع (هماتوشزی)، تغییر در حرکات روده، کاهش وزن و خستگی همیشگی باشد.بسیاری از سرطان‌های روده بزرگ به دلیل عوامل ناشی از سبک زندگی و افزایش سن ایجاد می‌شوند و تعداد کمی از موارد به خاطر اختلالات ژنتیکی ارثی اتفاق می‌افتند.عوامل مرتبط با رژیم غذایی که خطر این بیماری را افزایش می‌دهند شامل گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده و همچنین مصرف زیاد الکل است.
عامل خطر دیگر بیماری التهابی روده است که مواردی از قبیل بیماری کرون و کولیت زخمی را در بر می‌گیرد.سرطان روده بزرگ را می‌توان با گرفتن نمونه کولون در طول سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی تشخیص داد.
غربالگری در کاهش احتمال مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ مؤثر است و با شروع سن ۵۰ سالگی و بعد از آن به صورت مداوم تا سن ۷۵ سالگی توصیه می‌شود.درمان‌هایی که برای سرطان روده به کار می‌رود، می‌تواند شامل ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و درمان هدفمند باشد.
مهمترین عامل سرطان روده
باید گفت با توجه به انبوه مطالعات و تحقیقات گسترده در دانشگاه‌های بزرگ جهان، در صدر جدول عوامل سرطان‌زا به ویژه در خصوص سرطان روده، باید به گوشت قرمز اشاره کرد.البته هر آن چیزی که در صنعت تولید می‌شود و طبیعی نیست، می‌تواند دشمن شماره یک روده باشد.مواد فراوری شده، لبنیات صنعتی مختلف که با حالت طبیعی خود فاصله زیادی دارد، الکل زیاد و سیگار و مواد مخدر دیگر عوامل جدی در ایجاد فرایند سرطان روده محسوب می‌شوند.احتمال درمان سرطان‌های محدود به درون دیواره کولون، با جراحی وجود دارد، اما سرطانی که در سراسر بدن گسترش یافته، معمولاً قابل درمان نیست و مدیریت بر روی بهبود کیفیت زندگی و علائم بیماری متمرکز می‌شود.
ژن درمانی راه تازه درمان
مطالعاتی که به تازگی به وسیله محققان کالج پزشکی ویل کورنل آمریکا انجام شد نشان می‌دهد که فعال کردن مجدد یک ژن، رشد سلول‌های سرطانی روده را متوقف و سلول‌ها را به بافت سالم تبدیل می‌کند.۸۰ تا ۹۰ درصد تومورهای کولورکتال به دلیل جهش در همین ژن اتفاق می‌افتد؛ بنابراین معکوس کردن فعالیت این ژن، نقش بسزایی در توقف رشد تومور سرطانی دارد.
علائم اصلی سرطان روده
علائم سرطان روده یا کولورکتال ممکن است در مراحل اولیه بیماری بسیار جزئی باشد یا حتی هیچ گونه علائمی به دنبال نداشته باشد. البته این احتمال نیز وجود دارد که این بیماری برخی علائم هشدار دهنده اولیه از خود نشان دهد. علائم سرطان روده ممکن است تا زمانی که بیماری وارد مرحله دوم نشود، بروز نکند.بنابراین، آزمایش غربالگری منظم برای سرطان روده یا رکتوم، به ویژه از طریق کولونوسکوپی، به کلیه افرادی که در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، توصیه می‌شود.
در مورد زمان شروع غربالگری منظم سرطان روده با پزشکتان مشورت کنید.بسیاری از علائم سرطان روده می‌تواند علتی غیر از سرطان داشته باشد، مانند عفونت، بواسیر، سندروم روده تحریک پذیر یا بیماری التهابی روده.
آزمایش‌های مهم برای تشخیص سرطان روده
چندین آزمایش ممکن است برای تشخیص سرطان روده بزرگ انجام شود.این آزمایش‌ها ممکن است شامل کولونوسکوپی یا سایر روش‌های آندوسکوپی، آزمایش مدفوع یا سایر تست‌های آزمایشگاهی، MRI، سی تی اسکن یا PET/CT اسکن باشد.
این تست‌های تصویربرداری یا آزمایشگاهی ممکن است برای تعیین اندازه تومورها و نظارت بر وضعیت پاسخگویی به درمان انجام شوند.
علائم هشدار دهنده اولیه سرطان روده
اغلب سرطان ها در کولون یا رکتوم از پولیپ‌ها ایجاد می‌شوند، بنابراین غربالگری برای پیدا کردن یا برداشتن آنها به جلوگیری از رشد آنها کمک می‌کند.
کاهش وزن ناگهانی و یا رشته‌ای و باریک شدن مدفوع یکی از این علامت‌ها است.
- خونریزی رکتال به رنگ قرمز روشن یا تیره
- مدفوع رشته ای یا باریک
- تنسموس، احساس نیاز به تخلیه روده، در حالی که چیزی از آن خارج نمی‌شود
- کم خونی ناشی از فقر آهن
- درد مداوم شکم
- کاهش وزن
اگر چه ممکن است این علائم ناشی از بیماری‌های دیگر مانند بواسیر یا بیماری‌های التهابی روده باشد، اما بایستی حتما در مورد آنها با پزشکتان مشورت کنید.خون در مدفوع، حتی اگر به طور گاه و بیگاه دیده شود، نباید نادیده گرفته شود.
علائم موضعی سرطان روده
در مواردی که بیماری تنها بر روده بزرگ یا رکتوم اثر می‌گذارد و بر اندام دور دست سرایت نمی‌کند.
- یبوست
- اسهال
- اسهال و یبوست متناوب یا سایر تغییرات عادات روده
- خونریزی مقعد یا وجود خون در مدفوع
- نفخ شکم یا گرفتگی و ناراحتی در این ناحیه
- احساس خالی نشدن کامل روده
- مدفوع باریک تر از حد معمول
علائم سیستمیک سرطان روده
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- حالت تهوع
- استفراغ
- زردی
- کم خونی
- ضعف
- احساس خستگی
در مرحله اول سرطان روده بزرگ، هیچ گونه علائم واضحی وجود ندارد.به محض بروز و گسترش علائم، آنها ممکن است بسته به اندازه و محل تومور متفاوت باشند.علائم اولیه ممکن است تنها روده بزرگ را تحت تأثیر قرار دهند و منجر به تغییر در عادات روده شوند.با رشد سرطان، ممکن است در بدن پخش شده و علائم سیستمیک مانند خستگی و کاهش وزن، کل بدن شما را تحت تأثیر قرار دهند.بیماران مبتلا به سرطان متاستاتیک روده ممکن است به نشانه ها قبل از تشخیص بیماری توجه نکنند.علائم سرطان کولورکتال متاستاتیک به اندازه تومور یا تومورها و جایی که سرطان خارج از روده بزرگ یا مقعد پخش شده است، بستگی دارد.
برای مثال:
اگر استخوان ها آسیب دیده باشند، نشانه ها ممکن است شامل درد، شکستگی، یبوست و یا سطح بالای کلسیم باشد.
اگر ریه ها مبتلا شوند، نشانه‌ها ممکن است شامل تنگی نفس، مشکل در تنفس، سرفه، درد یا خستگی باشد.
اگر کبد مبتلا شود، علائم ممکن است شامل تهوع، خستگی، تورم پاها و دست ها، افزایش قطر شکم و یا زردی باشد.
اگر غدد لنفاوی شکم تحت تأثیر قرار گیرند، علائم ممکن است شامل نفخ، تورم شکم و یا ازدست دادن اشتها باشد.
اگر مغز یا نخاع تحت تأثیر قرار بگیرد، علائم ممکن است شامل سردرد، سرگیجه، از دست دادن حافظه، تاری دید یا دو بینی، مشکل در صحبت یا تشنج باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر متوجه علائمی شده‌اید که برطرف نمی‌شود و شما را نگران کرده است حتما به پزشک مراجعه کنید.
از پزشک بپرسید از چه زمانی غربالگری سرطان روده را شروع کنید. معمولا از 50 سالگی باید غربالگری شروع شود اما برای افرادی که احتمال سرطان روده بزرگ در آنها بیشتر است غربالگری زودتر شروع می‌شود و احتمالا دفعات آن بیشتر است.
غربالگری سرطان روده بزرگ را می‌توان با کولونوسکوپی انجام داد و یکی دیگر از موارد استفاده کولونوسکوپی زمانی است که پزشک به دنبال پیدا کردن پلیپ در بدن بیمار است.
کم تحرکی: افرادی که تحرک کمی دارند بیشتر دچار سرطان روده بزرگ می شوند. فعالیت بدنی منظم خطر این بیماری را کاهش می دهد.
دیابت: افرادی که دیابت یا مقاومت به انسولین دارند بیشتر در خطر سرطان روده بزرگ قرار دارند.
چاقی: افرادی که چاق هستند بیشتر در خطر سرطان روده بزرگ و مرگ ناشی از آن قرار دارند.
سیگار: مصرف زیاد سیگار با افزایش خطر این بیماری همراه است.
الکل: مصرف زیاد الکل خطر سرطان کلون را بالا میبرد.
پرتو درمانی: افرادی که در ناحیه شکم پرتو درمانی داشته اند بیشتر در خطر سرطان روده بزرگ قرار دارند.