آزمایش HIV
تفسیر همه آزمایش‌ها باید زیر نظر متخصص صورت بگیرد. در این میان برخی آزمایش‌ها مانند HIV بیش از سایرین تخصصی و پیچیده است.آزمایش HIV یکی از آزمایش‌های بسیار مهم و کاربردی است که معمولا با دستور پزشک، مقام قضایی، پیش از ازدواج و غیره لازم الاجرا خواهد بود.
در این مقاله با شما از انواع آزمایش ایدز یا HIV خواهیم گفت و چگونگی انجام آن و اهمیت این آزمایش را زیر ذره بین خواهیم گرفت.
انواع آزمایش ایدز HIV
آیا می‌دانید که چه نوع تست هایی در دسترس هستند و چگونه کار می کنند؟
سه نوع آزمایش HIV وجود دارد:
- آزمایش آنتی بادی
- آزمایش آنتی ژن/آنتی بادی
- آزمایش اسید نوکلئیک
هنگامی که فرد مبتلا در معرض ویروس‌هایی مانند HIV قرار می‌گیرد، آنتی بادی‌های مخصوص آن توسط سیستم ایمنی بدن وی تولید می‌شود. آنتی ژن‌ها مواد خارجی هستند که باعث می‌شوند سیستم ایمنی بدن فرد فعال شود. اگر فرد HIV یا ایدز داشته باشد، آنتی ژنی به نام p24حتی قبل از ایجاد آنتی بادی تولید می‌شود.
آزمایش HIV معمولاً بر روی خون یا مایع دهان انجام می‌شود. البته ممکن است در شرایطی خاص بر روی ادرار انجام شود.
آزمایش آنتی بادی
تست آنتی بادی
آزمایش آنتی بادی به دنبال آنتی بادی‌های HIV در خون یا مایع دهان شکل می‌گیرند. اکثر آزمایش‌های سریع و منحصر به فرد در حوزه ایدز یا HIV تأیید شده توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده FDA آزمایش‌های آنتی‌بادی هستند.
به طور کلی، آزمایش‌های آنتی‌بادی که از خون وریدی استفاده می‌کنند، می‌توانند HIV را زودتر از آزمایش‌هایی که با خون از انگشت یا مایع دهانی انجام می‌شود، تشخیص دهند.
آزمایش آنتی ژن/آنتی بادی
در آزمایش آنتی ژن/آنتی بادی هم آنتی بادی و هم آنتی ژن HIV را بررسی می‌کنند. آزمایش‌های آنتی ژن/آنتی بادی برای آزمایش انجام شده در آزمایشگاه توصیه می‌شود و در ایالات متحده و چند کشور اروپای غربی کاملا رایج است. این آزمایش شامل خون گیری از ورید است. همچنین یک آزمایش آنتی ژن/آنتی بادی سریع در دسترس است که با خون از نوک انگشت انجام می‌شود.
آزمایش اسید نوکلئیک NAT
NAT به دنبال ویروس واقعی در خون است. با NAT، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خون را از رگ فرد مشکوک به ایدز می‌گیرد و نمونه را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد.
با نتیجه این آزمایش، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا یک فرد HIV دارد یا چه مقدار ویروس در خون وجود دارد. در اصطلاح به این فرایند، تست بار ویروسی نیز گفته می‌شود.
NAT می تواند HIV را زودتر از سایر انواع آزمایش تشخیص دهد. این آزمایش باید برای افرادی در نظر گرفته شود که اخیراً در معرض احتمالی قرار گرفته‌اند و علائم اولیه HIV را دارند و با آزمایش آنتی‌بادی یا آنتی‌ژن/آنتی‌بادی منفی بوده‌اند.
صدور نتیجه آزمایش HIV چقدر زمان می‌برد؟
برای این که بدانید چه مدت طول می کشد تا نتایج آزمایش HIV را دریافت کنید، بد نیست بدانید که این بستگی به نوع آزمایش HIV و محل انجام آزمایش دارد.
- خودآزمایی HIV در عرض 20 دقیقه نتیجه می‌دهد.
- با آزمایش آنتی بادی سریع، که معمولاً با خون از نوگ انگشت یا مایع دهانی انجام می‌شود، نتایج در 30 دقیقه یا کمتر آماده می شود.
- آزمایش سریع آنتی ژن/آنتی بادی، که با خون از نوک انگشت انجام می‌شود، 30 دقیقه یا کمتر طول می‌کشد.
- ممکن است چندین روز طول بکشد تا نتایج آزمایش شما با آزمایش NAT یا آنتی ژن/آنتی بادی آزمایشگاهی دریافت شود.
دوره پنجره window period
آزمایش HIV می‌تواند HIV را بلافاصله پس از عفونت تشخیص دهد. این به دلیل اصطلاحا دوره پنجره است.
زمان بین قرار گرفتن در معرض HIV و زمانی که آزمایش می‌تواند HIV را در بدن شما تشخیص دهد به این دوره اطلاق می‌شود. دوره پنجره بستگی به نوع آزمایش HIV دارد.
آزمایش اسید نوکلئیک معمولاً می‌تواند HIV را در سریع‌ترین زمان (حدود 10 تا 33 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس) تشخیص دهد.
دوره پنجره در بیماری‌های ویروسی مثل انواع هپاتیت و بیماری ایدز فاصله زمانی بین ورود عامل بیماری‌زا به بدن تا زمان توان تشخیص آن بیماری توسط آزمایشگاه (مثبت شدن آزمایش به دلیل وجود مقدار کافی پادتن ترشح شده در خون) گفته می‌شود.
(تصویر اصلی با کیفیت بهتر به پیوست ارسال شده است)
اگر فکر می‌کنید در 72 ساعت گذشته در معرض HIV قرار گرفته‌اید، فوراً با یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی، یک پزشک اورژانس یا یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های فوری در مورد پیشگیری پس از مواجهه PEP صحبت کنید.
آزمایش ایدز در منزل
طبیعتا با توجه به حساسیت موضوع بهتر است این آزمایش در یک مرکز فوق تخصصی و با دستگاه‌های به روز و مدرن و در کمترین زمان ممکن انجام شود. اما برای آزمایش HIV در منزل نیز راهی وجود دارد.
همه افراد بین 13 تا 64 سال بهتر است حداقل یک بار آزمایش HIV انجام دهند. اگر در معرض خطر ابتلا به اچ آی وی هستید، باید حداقل یک بار در سال آزمایش شوید.
نتیجه آزمایش ایدز مثبت به این معنی است که آثار HIV در بدن شما وجود دارد. توجه داشته باشید کیت‌های آماده برای آزمایش ایدز خیلی دقیق نیستند. بنابراین برای اینکه از جواب مطمئن شوید حتماً آزمایش را در آزمایشگاه‌های معتبر انجام دهید.
ممکن است 6 ماه طول بکشد تا آنتی بادی کافی برای دریافت نتیجه مثبت در برخی آزمایش‌ها داشته باشید.
علائم اولیه ایدز
برخی افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی در طی دو یا چهار هفته پس از ورود ویروس به بدن دچار یک بیماری شبه آنفلوآنزا می‌شوند. این بیماری که به عنوان بیماری ایدز اولیه (حاد) شناخته می‌شود ممکن است چند هفته طول بکشد. علایم و نشانه های این مرحله از اچ آی وی عبارت است از:
- تب
- سردرد
- درد عضلانی و درد مفاصل
- راش پوستی
- گلو درد آلود و زخم‌های دردناک دهانی
- تورم غدد لنفاوی به طور عمده در گردن
- اسهال
- کاهش وزن
- سرفه
- عرق شبانه
این علائم می‌توانند آنقدر ملایم باشند که حتی فرد متوجه آنها نشود. اما مقدار ویروس در جریان خون فرد مبتلا (بار ویروسی) در این زمان بسیار بالا است.
چگونه آزمایش ایدز بدهم؟
شما می توانید از پزشکان عمومی، داخلی یا متخصص عفونی برای تشخیص آزمایش ایدز کمک بگیرید. با مراجعه یا مشاوره با پزشک عفونی، او برای شما آزمایش ایدز می‌نویسد. در بسیاری از درمانگاه ها نیز این آزمایش در دسترس است. پس از آزمایش، لازم است آزمایش توسط پزشک تفسیر شود. در صورت تشخیص بیماری می‌توانید از مراکز مشاوره رفتاری در سراسر کشور، به صورت رایگان استفاده کنید.
در حال حاضر چندین نوع تست رپید وجود دارد که در زمان کوتاه حدود ۲۰ دقیقه نتیجه بسیار دقیقی به شما می دهد. عموما تست‌های رپید از نوع تست های آنتی بادی هستند، در این تست‌های از دو نمونه استفاده می‌شود. اگر نتیجه تست رپید HIV مثبت باشد، حتما باید یک تست تائیدی دیگر انجام شود.
فراموش نکنید که فقط پزشک متخصص حق دارد نتیجه آزمایش دقیق ایدز را تفسیر کند. در هر حال اگر در جواب آزمایش reactive نوشته شده بود، یعنی آنتی بادی علیه ویروس HIV در بدن تولید شده است و این یعنی ابتلا به ایدز. اگر جواب آزمایش Non-Reactive گزارش شده باشد، یعنی وجود آنتی بادی در بدن تشخیص داده نشده است.